Asal Muasal Kuda Gipang Banjar
Kuda gipang Banjar nitu tamasuk kasanian banua Banjar nang maambil
carita wayang Mahabrata, nang kisahnya, baupacara bakarasmin
bakakawinan. Nang dikawinakan saikung Pandawa Lima, Bima lawan Dewi
Arimbi, anak Sang Hiang Parabu Kisa, asal Nagara Sura Paringgadani.
Wadah patataian pangantin Bima lawan Dewi Arimbi nitu diulahakan
Balai Sakadumas, diramiakan tuntunan tatarian lawan gagamalan nang
bangaran tapung tali, luntang, kijik, kudak, lagurih lawan parabangsa.
Gagamalannya wayah dahulu ada kulung-kulung, babun lawan agung. Wayah
hini sarun, daun lawan kanung. Manurut kisah, kuda gipang nang dipimpin
ulih sikung raja, baisi anak buahnya nang bangaran Raden Arimba, Braja
Kangkapa, Braja Santika, Braja Musti, Braja Sangatan, Braja Danta,
ditambah lawan bubuhan punggawa lainnya. Samunyaan pasukan nitu sampai
sapuluh atawa labih bubuhan prajurit anak buahnya.
Kuda-kudanya kada hingkat ditunggang. Sababnya raja nitu urang nang
sakti. Amun kudanya ditunggang, maka kuda nitu jadi rabah sampai lumpuh.
Asal usulnya tapaksa kuda nitu dikapit di bawah katiak, ada kisahnya
pada wayah dahulu. Dangarakan kisahnya.
Nagara Dipa nang rajanya bangaran Pangeran Suryanata nitu sudah
katahuani urang sampai ka mana-mana. Urang nagri Cina nang jauh nitu gin
sudah tahu jua, salawas Ampu Jatmika minta diulahakan patung gangsa
gasan diandak di Nagara Dipa. Wayah nitu disuruh Wiramartas maurus
pasanan baulah patung gangsa ka nagri Cina.
Mangkubumi Lambung Mangkurat sudah takanal banar jua, sampai kaluar
banua. Urang mandangar Lambung Mangkurat nitu mangkubumi karajaan Nagara
Dipa nang paling wani, gagah, taguh, dihurmati ulih samunyaan urang.
Karajaan Majapahit nang ada di Jawa sudah lawas jua ada bahubungan
lawan Nagara Dipa. Malahan bahubungan nitu tamasuk tutus rajanya, nang
asal usulnya Pangeran Suryanata nitu anak tapaan raja Majapahit.
Pada suati hari, Lambung Mangkurat dapat undangan tumatan raja
Majapahit di jawa. Maksudnya maundang gasan marakatakan hubungan
karajaan Majapahit lawan karajaan Nagara Dipa.
Wayya ari nang ditantuakan nitu, maka barangkat, tulakan Lambung
Mangkurat mambawa kapal si Parabayaksa, kapal karajaan nagara Dipa nang
ganal nitu.
Limbah Lambung Mangkurat malapur lawan raja Pangeran Suryanata, kapal
nitu balayar manuju pulau Jawa. Umpat jua di situ hulubalang Arya
Magatsari lawan Tumanggung Tatahjiwa. Kada tatinggal bubuhan pangawal
kaamanan Singabana, Singantaka, Singapati lawan anak buah kapal si
Parabayaksa.
Salawasan dalam parjalanan di Laut Jawa, kapal karajaan nitu balayar
laju, kadada halangan nangapa-apa. Samunyaan anak buah kapal bagawi raji
nang dituhai ulih juragaan.
Kada lawas kapal si Parabayaksa nitu parak sudah lawan palabuhan
karajaan Majapahit. Raja Majapahit nang mandangar kapal datang tumatan
di Nagara Dipa, lakas mamarintahakan manyiapakan sambutan. Inya tahu di
kapal nitu musti ada Lambung Mangkurat nang diundangnya.
Kadatangan Lambung Mangkurat ka karajaan Majapahit nitu tarus dipapak
ulih Gajah Mada di kapal si Parabayaksa, balalu dibawa ka istana
karajaan Majapahit.
Raja Majapahit duduk di Sitiluhur nang dikulilingi ulih pangapitnya.
Lambung Mangkuratduduk di Rancak Suci, nang pangawalnya duduk di
balakang. Raja Majapahit suka bangat manyambut Lambung Mangkurat. Inya
mangiau “paman” lawan Lambung Mangkurat. Wayah nitu Lambung Mangkurat
bujur-bujur kaliatan gagah nang raja Majapahit nitu mahurmatinya.
Lambung Mangkurat manyampaiakan salam kahurmatan raja Nagara Dipa
Pangeran Suryanata lawan raja Majapahit, balalu manyampaiakan tanda mata
talu bigi intan lawan raja Majapahit nitu. Raja Majapahit suka bangat
inya manarima tanda mata intan.
Wayah nitu, sudah pitung hari, Lambung Mangkurat, bubuhan hulubalang
lawan pangawal kaamanan Singabana jadi tamu kahurmatan di karajaan
Majapahit. Bubuhannya maliat-liat isi karajaan, istananya, maliat
kaahlian prajurit-prajurit, lawan pasukan kaamanan karajaan nitu.
Bubuhannya jua dibari makan nginum karajaan.
Limbah sudah puas di karajaan Majapahit nitu, Lambung Mangkurat
sabarataan handak bulikan ka banua Nagara Dipa. Wayah malamnya, ulih
raja Majapahit diadakan tuntunan kasanian gasan mahibur Lambung
Mangkurat lawan bubuhannya nang cagar bulikan ka banua asal di subarang.
Isuk baisukannya Lambung Mangkurat dibari tanda mata ulih raja
Majapahit saikung kuda putih nang tinggi lawan ganal-ganalnya. Kuda nitu
gagah, bigas, ujar tu tamasuk kuda nang paling harat di karajaan
Majapahit.
Lambung Mangkurat manarima kuda nitu suka bangat, balalu tarus dibawa
kaluar halaman istana. Wayah hnadak dibawa ampah ka kapal si
Parabayaksa, hulubalang Tumanggung Tatahjiwa baucap:
“Bapa Lambung Mangkurat! Kaya apa amun kuda pambarian raja naya ditunggang dahulu, nyaman kaliatan kaharatannya”.
“Bujur jua”, dalam hati Lambung Mangkurat.
Limbah Lambung Mangkurat duduk di atas balakang kuda putih nitu,
sakalinya kuda pambarian raja nitu rabah, inya lumpuh, sampai talipat
batisnya ka tanah.
Lambung Mangkurat, hulubalang Arya Magatsari,Tuamnggung Tatahjiwa
lawan bubuhan Singabana takajut, hiran bangat limbah maliat kuda nitu
lumpuh. Padahal dipadahakan kuda nitu harat, gagah lawan bigas-bigasnya.
“Kita hadangi satumat. Kaina ditunggang pulang”, ujar hulubalang Arya
Magatsari. Bujur jua, limbah dihadangi satumat, Lambung Mangkurat
manunggang pulang kuda nitu. Kada dikira, kuda nang ganal nitu lumpuh
pulang. Bubuhannya barataan nang ada disitu hiran pulang maliat kuda
nitu lumpuh.
“Amun kaya nitu kuda naya dicuba ditunggang talu kali, tagal kita
hadangi talawasi pada nang tadahulu”, ujar hulubaalang tumanggung
tatahjiwa.
Bubuhannya banarai dahulu sambil mamusut-mamusut gulu lawan kapal
kuda nitu. Kada lawas limbah nitu Lambung Mangkurat balalu baluncat naik
ka atas blakang kuda. Babayanya Lambung Mangkurat duduk di atas
balakang kuda nitu, inya lumpuh pulang. Sakali naya kaampat batis kuda
nitu talipat sampai ka tanah. Lambung Mangkurat lawan bubuhannya nang
disitu jadi hiran bangat. Padahal ujar habar kuda nitu harat bangat.
Lambung Mangkurat jadi asa kasina limbah maliat kuda nitu lumpuh.
Apalagi limbah ditariknya tali hidung kuda nitu, kuda nitu kada kawa
bajalan.
“Kaya apa pikiran?”, ujar hulubalang Arya Magatsari.
“Amun kuda naya kita bulikakan ka karajaan Majapahit kaya apa?”, ujar saikung angguta Singabana.
“Jangan! Nitu artinya kita kada mahurmati pambarian raja Majapahit”, ujar nang saikung angguta Singabana.
“Jangan! Nitu artinya kita kada mahurmati pambarian raja Majapahit”, ujar hulubalang Tumanggung Tatahjiwa.
“Bujur!”, ujar Lambung Mangkurat manyahuti.
“Nang kaya apa haja jadinya, kuda naya musti kita bawa bulik ka banua
kita nGara Dipa. Sabab kuda naya pambarian kahurmatan”, ujar Lambung
Mangkurat manambahi.
Barataan nang ada di situ pina bingung. Tagal Lambung Mangkurat haja
nang kada bingung. Inya balalu duduk di tanah mahadapi matahari hidup.
Kadua balah batisnya basila. Kadua balah tangannya diandaknya di atas
paha. Balalu inya mamicingakan matanya sambil mambaca mantra. Lawas inya
baparigal kaya nitu, balalu inya badiri, matanya nyarak, kaliatan pina
batambah bigas, batambah sumangat nang luar biasa. Lambung Mangkurat
sakalinya mangaluarakan kasaktiannya. Dasar bujur-bujur inya urang nang
sakti. Limbah nitu, kada kaya paribasa, kuda nitu diangkatnya,
dikapitnya di bawah katiaknya tangan nang subalah kanan.
Awak Lambung Mangkurat nang tinggi lawan ganal-ganalnya nitu pina
hampul haja maangkat kuda putih nitu, tarus dibawahnya masuk ka dalam
kapal si Parabayaksa.
Hulubalang lawan sabarataan nang ada disitu jadi tacaragal maliat
kaharatan Lambung Mangkurat nang maangkat kuda pambarian raja Majapahit
nitu. Balum biasa bubuhannya maliat Lambung Mangkurat nang hingkat
maangkat kuda macam nitu.
Kada lawas limbah nitu, kapal si Parabayaksa balalu balayar mambawa
Lambung Mangkurat, hulubalang, bubuhan pangawal kaamanan lawan
sabarataan anak buah. Kapal ganal nitu sing lajuan manuju ampah karajaan
Nagara Dipa.
Bubuhan kulawarga karajaan Nagara Dipa nang ada di banua, suka bangat
manyambut kadatangan kapal si Parabayaksa nang dipimpin ulih Lambung
Mangkurat nitu. Apalagi limbah mandangar ada kuda gagah pambarian raja
Majapahit nang diangkat ulih Lambung Mangkurat.
Kuda pambarian raja, kuda putih nang gagah, tinggi lawan
ganal-ganalnya nitu diharagu di karajaan Nagara Dipa. Limbah nitu, kada
lawas, balalu diadaakan kasanian kuda gipang Banjar nang kudanya
diigalakan, dikapit bawah katiak sampai wayah hini.